Pak gjëra në jetë janë më të sigurta dhe më të pashmangshme se vdekja, dhe megjithatë, mënyra si e përjetojmë atë është ndër më të paparashikueshmet. Ndonjëherë, më shumë se vdekja, komentohet mënyra se si dikush zgjedh ta jetojë dhimbjen që ky proces natyral lë pas.
Mbase është krijuar ideja se ka një “recetë” mbi mënyrën se si duhet ta “bërtasim” dhimbjen, si të qarit me ngashërim apo izolimi. Në Shqipëri, ne themi shpesh shprehjen “jemi në zi/po mbaj zi”, por a ka rregulla të pashkruara mbi këtë?
Pritshmëritë dukshëm janë këto: dikush që humb një njeri të afërt duhet të shkëputet përkohësisht nga pjesa tjetër e botës, të mbyllet në botën e tij dhe të vajtojë, madje të bëjë edhe homazhe në rrjetet sociale, si një dëshmi se vdekja ka lënë gjurmë të pashlyeshme.
A është e drejtë?
Ka njerëz që shpërthejnë në lot, të tjerë që heshtin, ka nga ata që ndihen të mpirë për ditë apo javë, dhe ka edhe nga ata që, ndonëse të tronditur, vazhdojnë të flasin, të punojnë, të përballen me botën me një guxim që mund të keqinterpretohet si "mungesë dhimbjeje".
Po, lotët tregojnë dhimbje, por jo rrallë herë, një buzëqeshje e shoqëruar me sy të përhumbur, fsheh një dhimbje të pashoqe.
E vërteta është që dhimbja shpesh nuk ka një shtrirje kohore që përcakton saktësisht se sa na ka dhembur ikja nga kjo botë e dikujt që deshëm shumë. Madje, shumë njerëz përjetojnë atë që quhet mohim i realitet, disa të tjerë, mbase si një formë mburoje, kanë nisur ta shohin vdekjen jo si fundin e jetës, por si pjesë të saj.
Ajo që nuk duhet harruar është se në intimitetin e tij, secili prej nesh mund të ngashërehet në lot, të qeshë me kujtimet që i/e ndjeri/a lë pas apo mbase të refuzojë të pranojë realitetin.
Të gjykosh mënyrën si dikush tjetër përballon humbjen, është një mungesë solidariteti me dhimbjen e tij dhe një dështim në njohjen e natyrës njerëzore. Nuk ka një manual se si duhet të "duket" trishtimi.
Është koha që si shoqëri të kuptojmë se të përjetuarit e dhimbjes, siç është vdekja e një të afërmi, është një proces intim, i ndryshëm për secilin prej nesh. Të lejojmë njerëzit ta ndjejnë në mënyrën e tyre. Të jemi të kujdesshëm kur i qasemi dhimbjes së tjetrit. Të mos presim që të gjithë ta shfaqin pikëllimin në të njëjtën formë.
Fundja, asnjë demonstrim i asaj që ndjejmë nuk është më "e drejtë" apo më “e denjë” se tjetra. Ndaj, para se të gjykojmë, le të kuptojmë se duhet respektuar trishtimi i kujtdo, në cilëndo formë që e hasim.
